Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΥΠΝΗΣΕΙ ΣΥΓΓΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ

Θα γεμίζει η χώρα γειτονιές με λυόμενα σεισμόπληκτων
Ο κ. Γεράσιμος Χουλιάρας είναι από τους πιο γνωστούς σεισμολόγους στην Ελλάδα. Από το 1990 εργάζεται στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και σήμερα κατέχει την οργανική θέση του Εντεταλμένου Ερευνητή Σεισμολογίας με αντικείμενο την εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου.
Στην περιοχή του Έβρου βρίσκεται το τελευταίο διάστημα πολύ συχνά, αφού το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στα πλαίσια του Εθνικού Σεισμογραφικού Δικτύου που συντονίζει, έχει προβεί ήδη στην εγκατάσταση και λειτουργία ενός ψηφιακού τηλεμετρικού σεισμολογικού σταθμού στην Τραϊανούπολη, ενώ προχωρά στη λειτουργία στην παρούσα φάση ενός δεύτερου σταθμού στη Χώρα Σαμοθράκης και ενός επιπλέον αργότερα, στο Διδυμότειχο. Έτσι, με αυτό το δίκτυο σταθμών στην περιοχή του Έβρου θα υπάρξει ξεκάθαρη πλέον εικόνα της σεισμικότητας της περιοχής και η εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου θα γίνεται με μεγάλη ακρίβεια, αφού, μέχρι σήμερα δεν υπήρξε μία ξεκάθαρη σεισμολογική χαρτογράφηση της ευρύτερης περιοχής.
Χαρακτηριστικά να αναφέρω ότι την περίοδο από 1 Ιανουαρίου 2000 μέχρι και 31 Δεκεμβρίου 2007, είχαμε καταγράψει 29.949 σεισμούς από το Εθνικό Σεισμογραφικό Δίκτυο, πού συντονίζει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, αριθμός που ισοδυναμεί με περίπου 4.200 σεισμούς κάθε χρόνο.
Φέτος μόνο το πρώτο εξάμηνο είχαν καταγραφεί από τους σεισμογράφους 4.219 δονήσεις στον Ελλαδικό χώρο, δηλαδή ποσοστό αύξησης του ρυθμού της σεισμικότητας της τάξης του 133%.
Mε απλά λόγια, ο ετήσιος μέσος όρος σεισμικών δονήσεων έχει ξεπεραστεί ήδη στο πρώτο εξάμηνο του 2008!
Ελέγχους σε κατασκευές άνω των 35 ετών μπορούμε να κάνουμε με τη βοήθεια και την καλή θέληση κάποιου «φίλου» μηχανικού για μια πρώτη γνώμη. Πόσους μηχανικούς - γονείς έχει, για παράδειγμα, ένα δημόσιο σχολείο στην πόλη μας, που θα μπορούσαν εθελοντικά να ασχοληθούν;
Πόσα αντικείμενα μέσα στο ίδιο μας το σπίτι είναι από επισφαλή έως επικίνδυνα σε περίπτωση σεισμού; Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ότι τα μέτρα προστασίας του ΟΑΣΠ σε περίπτωση σεισμού βρίσκονται στη δεύτερη σελίδα του τηλεφωνικού καταλόγου του ΟΤΕ;
Έχουμε κάνει ένα οικογενειακό σχέδιο διαφυγής ή καταφυγής σε περίπτωση σεισμού; Σε ποιόν ανοιχτό χώρο, πλατεία / αυλή / πάρκο θα καταφύγουμε όταν δε θα λειτουργούν πλέον οι επικοινωνίες μεταξύ μας;
Ποιος είναι
Γεννήθηκε στην Αθήνα, 30 Ιουλίου 1957 και το 1967 μετανάστευσε οικογενειακώς στο Τορόντο, Καναδά. Αποφοίτησε από το Παν/μιο Western Ontario με πτυχίο Γεωφυσικού το 1980.
Το 1983 ξεκίνησε την διδακτορική διατριβή του στη Σεισμολογία στο Παν/μιο της Ουψάλλα Σουηδίας και παράλληλα εργάστηκε στον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας στην Ελλάδα, (ΟΑΣΠ - Υπ.Ε.Χω.Δ.Ε) στον τομέα Σεισμοτεκτονικής, σε ερευνητικά προγράμματα πού αφορούσαν την εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου του Ελλαδικού χώρου.
Από το 1990 εργάζεται στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ενώ και σήμερα κατέχει την οργανική θέση του Εντεταλμένου Ερευνητή Σεισμολογίας με αντικείμενο την εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου.
Στα πλαίσια των ερευνητικών του δραστηριοτήτων έχει συμμετοχή σε δεκάδες επιστημονικές μελέτες με ταυτόχρονη παρουσίαση αυτών σε επιστημονικά συνέδρια και σε επιστημονικές δημοσιεύσεις.
Έλαβε τιμητική διάκριση από το Υπουργείο Ανάπτυξης για την προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο, κατά τη διάρκεια της σεισμικής ακολουθίας του ισχυρού σεισμού της Αθήνας στις 7 του Σεπτέμβρη 1999. Από το 2007 είναι γραμματέας της έδρας UNESCO στο Αστεροσκοπείο Αθηνών, του δικτύου εκτίμησης σεισμικού κινδύνου της Νότιο – Ανατολικής Ευρώπης.
Η συνέντευξη
Από τον τύπο και το ιντερνέτ πληροφορούμαστε πως το 2008 έχει αυξηθεί η σεισμική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Αληθεύει αυτή η πληροφορία και ναι, υπάρχει μία εξήγηση γι’ αυτήν την διέγερση;
Την πιο μεγάλη αύξηση σεισμικότητας την παρατηρούμε μετά το σεισμό των Κυθήρων, το 2006 που είχε μέγεθος 6,9 Ρίχτερ. Από τότε παρατηρούμε μια συνεχή αυξανόμενη σεισμική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Πελοποννήσου. Παρόμοιο περιστατικό δεν μπορώ να θυμηθώ στα ελληνικά χρονικά. Το μόνο που θα πω είναι ότι μια περίοδο σεισμικής έξαρσης είχαμε το 1995, όταν ένα μήνα πριν από το σεισμό του Αιγίου των 6,1 Ρίχτερ είχαμε το σεισμό της Κοζάνης με τα 6,6 Ρίχτερ. Δηλαδή σε διάστημα ενός μηνός είχαμε τότε δύο ισχυρούς σεισμούς. Φέτος στους πρώτους 6 μήνες είχαμε 3 μεγάλες σεισμικές ακολουθίες: Λεωνίδιο 6/1-Μ=6.1Ρίχτερ, Μεθώνη 14/2-Μ=6.2 Ρίχτερ, Ανδραβίδα 8/6-Μ=6.5 Ρίχτερ.
Χαρακτηριστικά επίσης αναφέρω ότι την περίοδο από 1 Ιανουαρίου 2000 μέχρι και 31 Δεκεμβρίου 2007, είχαμε καταγράψει 29.949 σεισμούς από το Εθνικό Σεισμογραφικό Δίκτυο, πού συντονίζει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, αριθμός που ισοδυναμεί με περίπου 4.200 σεισμούς κάθε χρόνο.
Φέτος μόνο το πρώτο εξάμηνο είχαν καταγραφεί από τους σεισμογράφους 4.219 δονήσεις στον Ελλαδικό χώρο δηλαδή ποσοστό αύξησης του ρυθμού της σεισμικότητας της τάξης του 133%.
Mε απλά λόγια, ο ετήσιος μέσος όρος σεισμικών δονήσεων έχει ξεπεραστεί ήδη στο πρώτο εξάμηνο του 2008!
Όπως όλοι γνωρίζουμε η Ελλάδα έχει την υψηλότερη σεισμικότητα στον Ευρασιατικό χώρο, και αποτελεί τμήμα του τεκτονικού μετώπου σύγκλισης μεταξύ των λιθοσφαιρικών πλακών της Ευρασίας και της Αφρικής.
Να ανησυχούμε δηλαδή, ότι θα υπάρξει ένας μεγάλος σεισμός στο επόμενο διάστημα;
Η ξαφνική αύξηση του ρυθμού σεισμικότητας αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής έρευνας από αρκετούς συνάδελφους την παρούσα στιγμή, αλλά αυτό το γεγονός πρέπει να «ξυπνήσει» συγκεκριμένους φορείς (Ο.Α.Σ.Π-Πολιτική Προστασία) ώστε να ασχοληθούν με τα μέτρα πρόληψης, πού είναι πολύ σημαντικά, όπως οι προσεισμικοί έλεγχοι κτιρίων, οι ασκήσεις ετοιμότητας και η ενημέρωση των πολιτών για ορισμένα μέτρα αυτοπροστασίας στο ίδιο μας το σπίτι ή τον χώρο εργασίας.
Ωστόσο υπάρχουν σεισμολόγοι στη χώρα μας (πχ οι γνωστοί και ως «Ομάδα ΒΑΝ», ο κ. Παπαζάχος κ.ά ) που ασχολούνται με την έρευνα και με μεθόδους πρόβλεψης των σεισμών.
Οι επιστήμονες πού ασχολούνται με την εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου στον Ελλαδικό χώρο είναι αρκετοί. Οι περισσότερο κλασικοί γεωεπιστήμονες στην Ελλάδα χρησιμοποιούν στατιστικά μοντέλα για να μελετήσουν περιόδους επανάληψης μεγάλων σεισμών ή περιόδους «σεισμικής ησυχίας» ή «σεισμικής επιτάχυνσης» που έχουν παρατηρηθεί να προηγούνται ενός μεγάλου σεισμού. Επίσης υπάρχουν και άλλοι επιστήμονες που μετρούν τις φυσικές ιδιότητες των πετρωμάτων της γης (π.χ., ηλεκτρικές, μαγνητικές, βαρύτητα, γεωχημεία κτλ) σε σχέση με τη σεισμική δραστηριότητα.
Πιστεύω ότι όλοι έχουν κάτι να συνεισφέρουν και θα πρέπει να συνεργαζόμαστε στενά μεταξύ μας για μια καλύτερη προσέγγιση σε αυτό το σημαντικό πρόβλημα, διότι η πρόβλεψη των σεισμών βρίσκεται ακόμη σε επίπεδο έρευνας.
Σε αυτούς τους επιστήμονες συμπεριλαμβάνεστε κι εσείς…
Εγώ προσωπικά ξεκίνησα τη διδακτορική μου διατριβή στη σεισμολογία το 1983 στο Παν/μιο Ουψάλλα της Σουηδίας, με αντικείμενο την εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου. Ασχολήθηκα με τον ηλεκτρομαγνητισμό δηλ. τη μέθοδο πού χρησιμοποίησε η ομάδα ΒΑΝ στα πρώτα της βήματα αλλά και με τις κλασικές μεθόδους στατιστικής ανάλυσης και μοντέλων σεισμικότητας που βασίζονται σε καταλόγους σεισμών.
Αν έχω καταλάβει καλά η «ομάδα ΒΑΝ», μελετά τις αλλαγές που συμβαίνουν σε μία περιοχή, από τα ηλεκτρικά σήματα που λαμβάνει και έτσι, κατόπιν μιας επεξεργασίας των δεδομένων αυτών, είναι σε θέση να ξέρει -μέσω <<ηλεκτρομαγνητικού κύματος SES- πού θα γίνει σεισμός και ποιας έντασης. Θέλετε να μας το εξηγήσετε το σύστημα αυτό, με απλά λόγια; Η ομάδα ΒΑΝ του Φυσικού Τμήματος του Παν/μιου Αθηνών καταγράφει μεταβολές του ηλεκτρικού πεδίου της γης σε διάφορους σταθμούς στην Ελλάδα. Είναι δεδομένο ότι ο στερεός φλοιός της γης απαρτίζεται από πετρώματα που περιέχουν ηλεκτρικά δίπολα και ο βασικός στόχος του πειράματος από το 1981 είναι η ανίχνευση «πιεζοηλεκτρικού» ρεύματος πριν από τη γένεση ισχυρού σεισμού. Οι μετρήσεις απ’ όλους τους σταθμούς ΒΑΝ στην Ελλάδα καταγράφονται στο Παν/μιο Αθηνών κι εκεί γίνεται η σχετική ανάλυση των δεδομένων και η συσχέτιση ηλεκτρικών σημάτων με τη σεισμική δραστηριότητα. Οι Έλληνες, πώς θα πρέπει τελικά να μάθουν να συμβιώνουν με τον Εγκέλαδο; Η ενημέρωση και η πρόληψη είναι τα εφόδια μας στην συμβίωση με τον Εγκέλαδο και όχι η ευπιστία μας στην «προγνωσιολογία» που μαστίζει σήμερα την Ελλάδα. Αλλά τι να κάνουμε; Στην Ιαπωνία οι μαθητές του Δημοτικού μαθαίνουν Σεισμολογία και στην Ελλάδα καταργήσαμε ακόμη και το μάθημα της Γεωλογίας από τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το ΔΙΚΑΤΣΑ μέχρι σήμερα δεν εγκρίνει τα διδακτορικά της Σεισμολογίας από κανένα διεθνώς αναγνωρισμένο Πανεπιστήμιο του κόσμου, ως έχουν, αλλά τα εγκρίνει ως «ισότιμα - αντίστοιχα» με αυτά της Γεωλογίας (άκουσον - άκουσον) και δεν υπάρχει οργανική θέση «Σεισμολόγου» στο καταστατικό του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Αστεροσκοπείου Αθηνών, τον πρώτο και πλέον αρμόδιο κρατικό φορέα στο αντικείμενο της Σεισμολογίας. Δε θα έπρεπε η Ελλάδα να πρωτοστατεί και να υπάρχει εδώ ένα υποδειγματικό εργαστήριο σεισμολογίας Ευρωπαϊκού τουλάχιστον επιπέδου; Έχετε προτείνει τη σύσταση μία εθελοντικής ομάδας αντισεισμικού ελέγχου, αποτελούμενη κυρίως από μηχανικούς, Είστε ικανοποιημένος από την ανταπόκριση αυτής της πρότασης από αυτούς στους οποίους την απευθύνατε; Τα γεγονότα «χτυπάνε το καμπανάκι» της πρόληψης, που ζητούν οι πολίτες και αυτό πρέπει να το ακούσουν οι υπεύθυνοι οπωσδήποτε τώρα. Στα χαρτιά μένει εδώ και χρόνια το πρόγραμμα του ΟΑΣΠ για τον προληπτικό έλεγχο των δημοσίων κτιρίων. Όμως, πώς να γίνουν αυτοί οι έλεγχοι όταν οι αρμόδιες υπηρεσίες των ΟΤΑ είναι αποδυναμωμένες από το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό; Πώς να γίνουν ενημέρωση, προληπτικές ασκήσεις ετοιμότητας και πλήρη σχέδια αποκατάστασης, όταν τα σχέδια προστασίας και αποκατάστασης είναι στα συρτάρια του προγραμματισμού του καθ’ εκάστοτε Δήμαρχου/Νομάρχη που θα διανύσει την τετραετία του και ακόμα θα περιμένει τα ανάλογα κονδύλια και το προσωπικό γι’ αυτό το σκοπό, από την κεντρική εξουσία, η οποία είναι και αυτή συμπαθούσα και εγκλωβισμένη στις ελλείψεις της; Και θα γεμίζει η χώρα γειτονιές με λυόμενα σεισμόπληκτων που σιγά-σιγά θα αποκτήσουν και εκλογικά κέντρα. Είναι καιρός να σταματήσουμε να μοιρολατρούμε και να πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας πλέον σαν πολίτες. Μπορείτε να πείτε μερικές απλές και εύκολες προτάσεις αντισεισμικής πρόληψης; Ελέγχους σε κατασκευές άνω των 35 ετών μπορούμε να κάνουμε με τη βοήθεια και την καλή θέληση κάποιου «φίλου» μηχανικού για μια πρώτη γνώμη. Πόσους μηχανικούς - γονείς έχει, για παράδειγμα, ένα δημόσιο σχολείο στην πόλη μας, που θα μπορούσαν εθελοντικά να ασχοληθούν; Πόσα αντικείμενα μέσα στο ίδιο μας το σπίτι είναι από επισφαλή έως επικίνδυνα σε περίπτωση σεισμού; Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ότι τα μέτρα προστασίας του ΟΑΣΠ σε περίπτωση σεισμού βρίσκονται στη δεύτερη σελίδα του τηλεφωνικού καταλόγου του ΟΤΕ; Έχουμε κάνει ένα οικογενειακό σχέδιο διαφυγής ή καταφυγής σε περίπτωση σεισμού; Σε ποιόν ανοιχτό χώρο, πλατεία / αυλή / πάρκο θα καταφύγουμε όταν δε θα λειτουργούν πλέον οι επικοινωνίες μεταξύ μας; Οι Τούρκοι συνάδελφοί σας έχουν μιλήσει ανοιχτά για έναν επερχόμενο πολύ ισχυρό σεισμό μέσα στην επόμενη δεκαετία, μεταξύ Κων/πολης και Σαμοθράκης, στον χώρο των Δαρδανελίων, βάσει ενός πρόσφατου ερευνητικού προγράμματος που διεξάγεται στην ευρύτερη περιοχή του Μαρμαρά, από το GoNaf (Γεωφυσικό Ινστιτούτο του Βόρειου Ρήγματος της Ανατολίας). Πόσο ανησυχητικό το βρίσκετε εσείς κάτι τέτοιο για την περιοχή μας, εφόσον ισχύει και εφόσον συμμερίζεστε την ανακοίνωση αυτή; Το ερευνητικό πρόγραμμα GoNAF παρουσιάζει τεράστιο επιστημονικό ενδιαφέρον διότι θα γίνουν γεωτρήσεις μεγάλου βάθους, στα Πριγκιποννήσια απέναντι από την Κωνσταντινούπολη, σε ένα τμήμα του ρήγματος της Βορείου Ανατολίας όπου και θα τοποθετηθούν εξειδικευμένα όργανα που θα παρακολουθούν τις φυσικές και χημικές ιδιότητες του ρήγματος και τις μεταβολές αυτών ανάλογα με τη σεισμική δραστηριότητα. Το ενδιαφέρον της παγκοσμίου σεισμολογικής κοινότητας εστιάζεται στο γεγονός ότι υπάρχει αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης ενός πολύ ισχυρού σεισμικού γεγονότος στη θάλασσα του Μαρμαρά, στο σεισμικό «κενό» που έχει δημιουργηθεί εκεί μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1999. Το συγκεκριμένο «κενό» βρίσκεται αρκετά μακριά από τον Ελληνικό χώρο και δεν θα πρέπει να μας ανησυχεί άμεσα. Αληθεύει ότι η περιοχή της Θράκης δεν έχει υψηλή σεισμικότητα ή είναι μία εντύπωση που έχουμε λόγω ελλείψεως επιστημονικών στοιχείων και σχετικών ερευνών; Είναι γεγονός ότι αν κοιτάξουμε τον χάρτη σεισμικότητας της Ελλάδας παρατηρούμε ότι υπάρχει «κενό» σεισμικότητας στη ΒΑ Ελλάδα. Οι μεγάλοι και γνωστοί σεισμοί του παρελθόντος είναι πάρα πολύ λίγοι εδώ σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Εντούτοις υπήρχε έλλειψη σεισμολογικών σταθμών και άγνοια για το ρυθμό σεισμικότητας της περιοχής στο παρελθόν. Δεν θα έπρεπε το ελληνικό κράτος να κάνει όλες εκείνες τις υποδομές ως προς την έρευνα της σεισμικότητας της περιοχής, για να μας προστατέψει από πιθανές οικολογικές καταστροφές που μπορεί να συμβούν, με την έλευση των αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου, και άλλων παρεπόμενων «επενδύσεων» (πχ πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στον Έβρο); Εδώ και λίγους μήνες λειτουργεί ο ψηφιακός τηλεμετρικός σεισμολογικός σταθμός AXL (Λουτρός, Αλεξανδρούπολη) στα πλαίσια του Εθνικού Σεισμογραφικού Δικτύου που συντονίζει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Μετά από λίγους μήνες θα έχουμε και το δεύτερο σταθμό στη Σαμοθράκη σε λειτουργία και θα ακολουθήσει ακόμη ένας στην περιοχή του Διδυμοτείχου. Με αυτό το δίκτυο σταθμών στην περιοχή του Έβρου είναι σίγουρο ότι θα υπάρχει ξεκάθαρη πλέον εικόνα της σεισμικότητας της περιοχής και η εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου θα γίνεται με μεγάλη ακρίβεια. Τελικά, σε ποια φάση βρίσκεται η εγκατάσταση του σεισμογράφου της Σαμοθράκης; Έχουμε την εντύπωση πως οι εργασίες δεν υλοποιούνται με τον αναμενόμενο ρυθμό. Η εγκατάσταση του σεισμολογικού σταθμού στη Σαμοθράκη καθυστέρησε γιατί ο Δήμος Σαμοθράκης δεν είχε κατάλληλη κτιριακή υποδομή για τη στέγαση του σταθμού στο νησί. Για την ανέγερση του οικίσκου στο βουνό πάνω από τη Χώρα, -όπου και θα εγκατασταθεί ο σταθμός- και την κατασκευή των υποδομών ΔΕΗ-ΟΤΕ χρειάστηκε ποσό της τάξεως των 50.000 Ευρώ. Ο Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ) ανταποκρίθηκε θετικά στην πρόταση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών τον Ιούνιο για την κάλυψη αυτού του ποσού και εργασίες ξεκίνησαν τον Αύγουστο στο νησί. Εκτιμούμε, ότι ο οικίσκος θα είναι έτοιμος για τη στέγαση του σταθμού σε λίγες εβδομάδες http://www.politis-thrakis.gr/